W dzisiejszych czasach nie trzeba nikogo przekonywać o zaletach internetu czy telefonów komórkowych oraz o związanych z tym możliwościach komunikacyjnych. Są one wykorzystywane we wszystkich dziedzinach życia, w tym także w medycynie. Coraz popularniejsze w Polsce stają się tzw. usługi telemedyczne, czyli porady medyczne udzielane przez lekarza drogą internetową lub telefoniczną. Typowe usługi medyczne, wykonywane przez lekarza w gabinecie, są zwolnione z podatku VAT. Powstaje zatem pytanie: czy usługi telemedyczne także są zwolnione z podatku VAT?
Odpowiedz na to pytanie, jak to często bywał w przypadku podatków, nie jest jednoznaczna. Art. 43 ust. 1 pkt 18 i pkt 19 ustawy o podatku od towarów i usług zwalniają z podatku usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze lub świadczone w ramach wykonywania zawodu lekarza.
Stosowanie tych zwolnień wymaga spełnienia dwóch podstawowych warunków. Nie budzi większych wątpliwości kwestia podmiotu świadczącego usługi telemedyczne, czyli podmiotu leczniczego lub lekarza. Najwięcej kontrowersji wiąże się z tym, czy usługi telemedyczne są „usługami w zakresie opieki medycznej”. Opieką medyczną są usługi, których celem jest ochrona zdrowia, w tym zachowanie lub odtwarzanie zdrowia, wykonywane w stosunku do pacjenta. Opieka medyczna powinna wiązać się z udzielaniem porad w kontekście konkretnego przypadku pacjenta. Musi zatem pojawić się przynajmniej możliwość oceny stanu zdrowia pacjenta (np. wywiad z pacjentem, zapoznanie się z wynikami badań, itp.). Za opiekę medyczną nie można zatem uznać ogólnych informacji na tematy związane z medycyną (informacji mających charakter edukacji zdrowotnej). Każdy przypadek usług telemedycznych powinien być indywidualnie oceniany pod kątem tego, czy są to „usługi w zakresie opieki medycznej”.
Natomiast odnośnie samej kwestii udzielania porad „na odległość” przez internet lub telefon, to stanowiska są różne. W niektórych interpretacjach organy podatkowe uznają wprost, że usługi opieki medycznej zwolnione z VAT wymagają bezpośredniego kontaktu lekarza z pacjentem, a tym samym usługi telemedyczne nie spełniające tego warunku są opodatkowane (np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 lipca 2015 r., sygn. IPPP1/4512-426/15-2/EK). Natomiast inne jest podejście sądów. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 września 2013 r. (sygn. I FSK 1242/12) wprost stwierdzono: „Należy jednak podkreślić, że o braku możliwości skorzystania z analizowanego zwolnienia nie przesądza fakt świadczenia usług za pośrednictwem Internetu, gdyż nie można bowiem w sposób generalny wykluczyć, że usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia będą świadczone za pośrednictwem internetu. Przesłanki skorzystania z analizowanego zwolnienia wskazane zostały w art. 43 ust. 1 pkt 19 u.p.t.u., a przepis ten nie zawiera przesłanki wyłączającej możliwość skorzystania ze zwolnienia dla usług świadczonych przez Internet”.
W mojej ocenie to właśnie stanowisko sądów jest prawidłowe. Przepisy nie uzależniają zwolnienia usług medycznych od technicznego sposobu ich wykonywania (np. w gabinecie albo przez internet). Nie można zatem z góry przesądzać, że wszystkie usługi telemedyczne, ze względu na sposób ich wykonywania, powinny być opodatkowane VAT.
Podsumowując można stwierdzić, że usługi telemedyczne w określonych sytuacjach mogą być objęte zwolnieniem w podatku VAT. Będzie to zależało od zakresu tych usług, a w szczególności od tego czy celem usługi będzie opieka medyczna realizowana w stosunku do konkretnego pacjenta. Sam fakt świadczenia usług drogą telefoniczną lub internetową nie oznacza, że nie mogą one korzystać ze zwolnienia w podatku VAT.
