Badania profilaktyczne pracowników lub kandydatów na pracowników to nie tylko badania fizycznego stanu zdrowia, ale czasami również badania psychologiczne. Powstaje zatem pytanie, czy takie badania psychologiczne korzystają ze zwolnienia w podatku VAT?
Badania psychologiczne mogą się mieścić w zakresie przewidzianych w kodeksie pracy badań profilaktycznych pracowników (badania wstępne, okresowe lub kontrolne). Dotyczą one stanowisk pracy wymagających pełnej sprawności psychoruchowej. Ponadto przepisy szczególne mogą przewidywać konieczność przeprowadzania badań psychologicznych dla określonych kategorii pracowników. Przykładowo: obowiązkowe badania dla kierowców przewiduje ustawa o transporcie drogowym oraz ustawa o kierujących pojazdami. Są one traktowane jak badania profilaktyczne pracowników w ramach medycyny pracy (wykonywane na podstawie skierowania pracodawcy i na jego koszt).
Zasadnicza kwestia sprawdza się do tego, czy wskazane badania psychologiczne, jako usługi w zakresie opieki medycznej służące profilaktyce zdrowia wykonywane przez podmiot leczniczy lub psychologa, korzystają ze zwolnienia w podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 lub pkt 19 ustawy o podatku od towarów i usług.
Organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych uznają, że usługi te nie są objęte zwolnieniem, ponieważ nie są bezpośrednio związane z profilaktyką zdrowia. Stanowiska sądów są zróżnicowane, przy czym można uznać że przeważa pogląd o zwolnieniu badań z podatku VAT. Na zwolnienie badań psychologicznych wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w niedawno wydanym wyroku z 22 marca 2016 r. (sygn. I FSK 1815/14). Wcześniej takie stanowisko zaprezentował już Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 lipca 2013 r. (sygn. I FSK 1350/12).
W uzasadnieniu do pierwszego z orzeczeń czytamy: „Specyfika danego stanowiska pracy wymusza potrzebę określonych badań specjalistycznych. W przypadku osób wykonujących zawód kierowcy niezbędne jest również przeprowadzenie innych badań w tym również badań psychologicznych. Jak trafnie wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 lipca 2013 r., I FSK 1350/12 badania psychologiczne są częścią badań wstępnych, kontrolnych i okresowych wykonywanych przez medycynę pracy. Katalog badań profilaktycznych medycyny pracy nie ma charakteru zamkniętego. Jeśli badania psychologiczne były do nich włączone, to podlegają zwolnieniu z podatku VAT. Nie można bowiem sztucznie rozdzielać badań wstępnych, kontrolnych i okresowych, abstrahując od specyfiki określonej pracy. Celem tych badań jest bowiem szeroko rozumiana profilaktyka zdrowotna i zawsze kompleks tych badań kończy się wydaniem zaświadczenia dla pracodawcy, które jest niezbędnym warunkiem zatrudnienia pracownika”.
Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące badań psychologicznych pracowników mogą być dla podatników istotnym argumentem do obrony stanowiska, że usługi te korzystają ze zwolnienia w podatku VAT.
